VIII LO im. Stanisława Wyspiańskiego charakteryzuje przywiązanie do swojego patrona. W naszej szkole na każdym kroku (zarówno metaforycznym, jak i dosłownym!) dostrzec można nawiązania do życia oraz twórczości Stanisława Wyspiańskiego:
- w logo naszej szkoły wpisany jest liść kasztanowca;
- motto zawiera przesłanie Wyspiańskiego;
- ślubowanie pierwszoklasistów na Skałce jest związane z miejscem pochówku artysty;
- gra terenowa dla klas pierwszych pozwala podążać śladami naszego patrona;
- na korytarzach można oglądać reprodukcje jego obrazów;
- uczniowie uczestniczą w projekcie „Klub Wyspiańskiego”;
- wreszcie popiersie krakowskiego poety uświetnia każdą uroczystość odbywającą się w auli.
Kim był patron naszej szkoły?
Wyspiański już od wczesnego dzieciństwa żył w otoczeniu sztuki. Urodzony 15 stycznia w 1869 r. w Krakowie, przy ulicy Krupniczej, był synem rzeźbiarza Franciszka Wyspiańskiego oraz Marii z Rogowskich. Ważnym miejscem stała się dla niego pracownia ojca, mieszcząca się w Domu Długosza przy ulicy Kanonicznej 13. Dorastał więc w cieniu Wawelu, doświadczając w pełni niezwykłej atmosfery Krakowa, “miasta mauzoleum”.
Po śmierci matki siedmioletni Stanisław krótko przebywał pod opieką ojca, a następnie przeprowadził się do domu wujostwa Stankiewiczów na ulicę Kopernika.
Kształcił się w Gimnazjum św. Anny, w którym zdał maturę w 1887 r. (obecnie znajduje się w jego miejscu I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego). To tu zawarł wiele przyjaźni, m.in. z późniejszym poetą Lucjanem Rydlem (pierwowzorem Pana Młodego z „Wesela”) , późniejszym historykiem i bibliografem Stanisławem Estreicherem oraz malarzem impresjonistą Józefem Mehofferem.
Po zakończeniu pierwszego etapu edukacji studiował na dwóch wydziałach: na Oddziale Rysunku w Szkole Sztuk Pięknych oraz na Wydziale Filozoficznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wraz z Józefem Mehofferem oraz Janem Matejką, ówczesnym dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych, pracował nad nową polichromią Kościoła Mariackiego w Krakowie.
Rok później wyruszył w swoją pierwszą zagraniczną podróż. Odwiedzając Austrię, Włochy, Szwajcarię, Niemcy i Francję zdobył wiele nowych doświadczeń z dziedziny kultury. Niedługo po swoim powrocie w roku 1891 wraz z Józefem Mehofferem wyruszył do Paryża, aby tam studiować. Z przerwami przebywał tam w latach 1891- 1893.
To tam, pod wpływem teatrów francuskich, rozwinęły się pierwsze marzenia Wyspiańskiego o pisaniu dramatów. Początkowo były to prace związane jedynie z jego dziełami plastycznymi lub utworami jego przyjaciół. Był on wtedy przede wszystkim malarzem, specjalizującym się w sztuce użytkowej oraz wnętrzach.
Jednak na tym polu spotkało go wiele niepowodzeń – jako indywidualista o silnej osobowości artystycznie nie wpasowywał się w konwencję, której oczekiwali jego pracodawcy. Odrzucone projekty katedry lwowskiej, niepowodzenie w związku z kościołem w Bieczu, wstrzymanie realizacji polichromii Kościoła św. Krzyża – każda z porażek była ciosem dla rozwijającego się artysty.
Z drugiej strony sukcesem niewątpliwie było zrealizowanie powierzonych mu w kościele franciszkanów prac; secesyjne polichromie oraz witraże wykonywane w latach 1896-1897 podziwiać możemy do dziś.
W 1898 w życiu Wyspiańskiego zaszło wiele zmian: wydany został jego debiut literacki – “Legenda”, stał się kierownikiem artystycznym tygodnika “Życie” oraz wystawiono napisaną przez niego w tym samym roku “Warszawiankę”. Niestety, nie została ona ciepło przyjęta.
18 września 1900 roku Stanisław Wyspiański ożenił się z Teofilą Pytkówną, chłopką, która wcześniej pracowała jako służąca u jego ciotki. Było to małżeństwo zaskakujące. 20 listopada tego samego roku, w Kościele Mariackim w Krakowie odbył się ślub jednego z jego przyjaciół, poznanego jeszcze w Gimnazjum – Lucjana Rydla. Żenił się on z Jadwigą Mikołajczykówną, a weselne uroczystości odbywały się w dworku Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach. Właśnie to wydarzenie stało się inspiracją do napisania jego najsłynniejszego dzieła, realistyczno-symbolicznego dramatu „Wesele”.
16 marca 1901 roku odbyła się premiera “Wesela” w Teatrze Miejskim. Był to moment zwrotny w karierze poety. Nagle Wyspiański z malarza, który niezbyt skutecznie eksperymentuje z pisaniem, stał się jednym z czołowych pisarzy epoki, którego wpływ na współczesnych i potomnych jest nie do przecenienia. Jego popularność wzrosła, zaczęto chętnie wystawiać jego dramaty oraz kupować jego prace z dziedziny sztuki użytkowej. Rozpoczął się wtedy również najpłodniejszy czas w twórczości krakowskiego artysty, kiedy powstały takie dzieła jak “Wyzwolenie”, “Bolesław Śmiały”, “Noc listopadowa” czy “Achilles”. Wiele wcześniejszych prac zostało dopiero wtedy wystawionych, m.in.: “Klątwa” lub “Protesilas i Laodamia”.
W 1906 roku, w związku z pogarszającym się zdrowiem, poeta wraz z rodziną (żoną i czwórką dzieci) przeniósł się do dworku w Węgrzcach. Niestety, niedługo później, bo 28 listopada 1907 r. w lecznicy na rogu Siemiradzkiego i Łobzowskiej Wyspiański zmarł.
Pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego odbył się 2 grudnia 1907 r. w Krakowie. Przybyli na niego Polacy z trzech zaborów. Procesja żałobna do Krypty Zasłużonych na Skałce była wielką patriotyczną manifestacją jedności Polaków.
Warto obejrzeć miejsca związane z życiem i twórczością Stanisława Wyspiańskiego – http://www.polskanapiechote.waw.pl/8-podroze/125-krakow-sladami-wyspianskiego
opracowanie: prof. Renata Jarosz,
nauczycielka języka polskiego.